Józef Lompa

      Urodzony 29 czerwca 1797 roku w Oleśnie, Józef Lompa uczynił bardzo wiele jako krzewiciel polskości na Śląsku, znajdującym się wówczas pod zaborem pruskim, ale również jako popularyzator śląskiej kultury     i tożsamości narodowej na terenie dwóch pozostałych zaborów, gdzie zwłaszcza w okresie Wiosny Ludów docierały jego książki drukowane m.in. we Wrocławiu, ale też i w Poznaniu, Warszawie, Krakowie i kilku innych miastach, położonych poza Śląskiem. Nigdy nie zapominał, że jedna jest Polska i jeden w niej Śląsk, choć podzielony granicami.

     Podobnie uznawał jedność kultury polskiej, którą wzbogacał własną twórczością, ale w jeszcze większym stopniu płodami wyobraźni ludowej. Był wybitnym folklorystą, który jako pierwszy skrzętnie zbierał i utrwalał drukiem utwory śląskiej literatury ludowej: pieśni, baśnie, opowieści itp.

     Jako człowiek światły (ukończył m.in. katolickie seminarium nauczycielskie we Wrocławiu), wrażliwy, o szerokich zainteresowaniach, a zarazem – mimo przeszkód – działający społecznie, doskonale wiedział, jakie poczynania mogą wyrwać lud śląski z ciemnoty, poprawić jego byt materialny, uczynić odpornym na zakusy germanizacyjne. Nie tylko pisał po polsku, ale wpajał swoim uczniom jak myśleć po polsku i czuć się Polakami, zakładał polskie biblioteki, wyremontował kościół w Lubszy, nawoływał do słania do berlińskiego sejmu petycji, żądających wprowadzenia języka polskiego w śląskich szkołach wszystkich szczebli.

     „Niestety, u nas na Szląsku – pisał na łamach „Dziennika Górnośląskiego”, wychodzącego w Bytomiu – dotąd nad nami panują Niemcy: urzędy, sądy, szkoły są niemieckie, a przez to mają do nich przystęp tylko Niemcy, a z naszych Szlązaków tylko ten, który na poły albo wcale zniemczony; stąd się robią u nas Niemcy panami, a lud szląsko-polski jest poddanym”.

     Nic dziwnego, że znaleźli się ludzie, którzy postanowili go „unieszkodliwić”. Najdotkliwsze represje dopadły Lompę w Lubszy, gdzie mieszkał i pracował najdłużej, bo przez kilkadziesiąt lat. Uznawszy go za człowieka niebezpiecznego, gorszyciela młodzieży i awanturnika, a następnie z powodu konfliktu z jednym z magnatów – hr. von Reichanbach-Goschutzem, w 1850 roku zabroniono mu pracy pedagogicznej i pozbawiono prawa do emerytury.

     Po wyrzuceniu ze szkoły kontynuował jeszcze przez pewien czas działalność literacko-publicystyczną i przekładową, ale z nikłymi rezultatami finansowymi. Do domu Lompów zakrada się coraz większa bieda, a nawet głód.
     Józef Lompa zmarł w nędzy i ubóstwie 29 marca 1863 roku. Za czasów II Rzeczypospolitej, w 1931 roku odsłonięto w Lubszy pomnik, poświęcony pamięci tego patriarchy odrodzenia narodowego Śląska.

Szkoła w Lubszy, w której uczył Lompa   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

szkoła wybudowana przez Lompę w Lubszy